نگهداری و سرویس دوره ای گیج فشار ویکا: راهنمای جامع برای دوام و دقت

اندازه گیری دقیق فشار در بسیاری از صنایع، از پتروشیمی و نیروگاه ها گرفته تا سیستم های تهویه مطبوع، اهمیتی حیاتی دارد. گیج های فشار ویکا (WIKA) به دلیل کیفیت بالا، دقت قابل اعتماد و طول عمر طولانی، از جمله پرکاربردترین ابزارهای اندازه گیری فشار در جهان محسوب می شوند. اما حتی بهترین تجهیزات نیز برای حفظ عملکرد بهینه و جلوگیری از خرابی های پیش بینی نشده، نیاز به نگهداری و سرویس دوره ای منظم دارند. این مقاله به صورت جامع به بررسی مراحل نگهداری و سرویس دوره ای گیج های فشار ویکا می پردازد تا اطمینان حاصل شود که این ابزار دقیق، سال ها خدمت رسانی موثر خواهند داشت.

چرا نگهداری و سرویس دوره ای گیج فشار ویکا اهمیت دارد؟

عدم توجه به نگهداری صحیح گیج های فشار، می تواند منجر به عواقب جدی و پرهزینه ای شود. در ادامه به برخی از دلایل اصلی اهمیت سرویس دوره ای اشاره می وریم:

• حفظ دقت اندازه گیری: با گذشت زمان و تحت تاثیر عوامل محیطی، دقت گیج های فشار کاهش می یابد. سرویس دوره ای شامل کالیبراسیون مجدد، تضمین می کند که گیج ها همواره قرائت های دقیقی ارائه دهند.
• افزایش طول عمر تجهیزات: بازرسی های منظم و تعویض به موقع قطعات فرسوده، مانند اورینگ ها و مایع میراکننده، به طور قابل توجهی عمر مفید گیج فشار را افزایش می دهد.
• جلوگیری از خرابی های ناگهانی: تشخیص زودهنگام مشکلات احتمالی در طی سرویس، از خرابی های ناگهانی که می توانند منجر به توقف خط تولید، خطرات ایمنی و خسارات مالی شوند، جلوگیری می کند.
• صرفه جویی در هزینه ها: نگهداری پیشگیرانه معمولا بسیار کم هزینه تر از تعمیرات اضطراری یا جایگزینی کامل تجهیزات است.
• تضمین ایمنی: در بسیاری از کاربردها، اندازه گیری دقیق فشار مستقیما با ایمنی کارکنان و فرآیند مرتبط است. گیج های فشار کالیبره نشده و معیوب می توانند منجر به حوادث خطرناکی شوند.

مراحل کلیدی در نگهداری و سرویس دوره ای گیج فشار ویکا

فرآیند نگهداری و سرویس دوره ای را می توان به چند مرحله اصلی تقسیم کرد که هر یک نیازمند توجه دقیق است:

1. بازرسی بصری (Visual Inspection)

اولین مرحله در هر برنامه سرویس، یک بازرسی بصری کامل است. این بازرسی باید شامل موارد زیر باشد:

• صدمات مکانیکی: بررسی بدنه گیج، صفحه نمایش، عقربه و شیشه محافظ برای یافتن هرگونه ترک خوردگی، خراش، فرورفتگی یا شکستگی.
• خوردگی: بررسی اتصالات، قاب و سایر قسمت های فلزی برای علائم خوردگی که می تواند نشان دهنده نفوذ رطوبت یا مواجهه با مواد شیمیایی خورنده باشد.
• نشت (Leakage): اگر گیج از نوع پر شده از مایع (Liquid Filled) است، وجود هرگونه نشت مایع از بدنه یا محل اتصال را بررسی کنید. نشت می تواند نشان دهنده آسیب به اورینگ ها یا آب بندی باشد.
• مایع پرکننده: در گیج های پر شده از مایع، از شفافیت و عدم تغییر رنگ مایع اطمینان حاصل کنید. کدر شدن یا تغییر رنگ مایع می تواند نشان دهنده اکسیداسیون یا آلودگی باشد.
• برچسب ها و نشانه گذاری ها: اطمینان حاصل کنید که برچسب ها، محدوده اندازه گیری و سایر نشانه گذاری ها واضح و خوانا هستند.

2. تمیز کردن (Cleaning)

تمیز کردن منظم برای جلوگیری از تجمع گرد و غبار، آلودگی و مواد خارجی که می توانند دید صفحه نمایش را مختل کرده یا حتی بر عملکرد مکانیسم داخلی تاثیر بگذارند، ضروری است.

• از یک پارچه نرم و تمیز برای پاک کردن صفحه نمایش و بدنه گیج استفاده کنید.
• از حلال های شیمیایی تهاجمی که ممکن است به مواد پلاستیکی یا رنگ گیج آسیب برسانند، خودداری کنید. در صورت نیاز به تمیز کننده قوی تر، از محلول های ملایم مانند آب و صابون استفاده کرده و سپس به خوبی خشک کنید.

3. بررسی عملکرد عقربه (Pointer Functionality Check)

این بررسی برای اطمینان از حرکت آزاد و صحیح عقربه ضروری است.

• بازگشت به صفر: زمانی که گیج تحت فشار نیست، عقربه باید به نقطه صفر یا نزدیک به آن بازگردد (در صورت وجود پیچ تنظیم صفر، می توان آن را تنظیم کرد). عدم بازگشت به صفر می تواند نشان دهنده اصطکاک داخلی یا تغییر شکل در مکانیزم باشد.
• حرکت روان: پس از اعمال فشار و سپس رها کردن آن، عقربه باید به آرامی و بدون جهش یا گیر کردن، به تدریج حرکت کند.

4. کالیبراسیون (Calibration)

مهمترین بخش سرویس دوره ای گیج های فشار، کالیبراسیون است. کالیبراسیون به معنی مقایسه قرائت های گیج با یک استاندارد مرجع دقیق تر است.

• فرکانس کالیبراسیون: فرکانس کالیبراسیون بستگی به کاربرد، الزامات استاندارد های صنعتی، و میزان اهمیت دقت دارد. به طور کلی، توصیه می شود گیج ها حداقل سالی یک بار کالیبره شوند، اما در کاربرد های حساس ممکن است این مدت زمان کوتاه تر باشد (مثلا هر 6 ماه).
• روش کالیبراسیون: کالیبراسیون معمولا با استفاده از ابزارهای کالیبراتور فشار دقیق (مانند کالیبراتورهای وزنه ای یا کالیبراتورهای دیجیتال با دقت بالا) انجام می شود.
• نقاط کالیبراسیون: کالیبراسیون باید در چندین نقطه در محدوده اندازه گیری گیج انجام شود، معمولا 5 تا 10 نقطه شامل 0%، 25%، 50%، 75%، 100% از محدوده برای بررسی خطی بودن.
• تنظیم (Adjustment): اگر انحراف از استاندارد در حد قابل قبول نباشد، باید گیج تنظیم یا “تنظیم مجدد” (adjusted) شود. این کار معمولا نیازمند باز کردن گیج و تنظیم مکانیزم داخلی است و باید توسط افراد ماهر انجام شود.
• صدور گواهی کالیبراسیون: پس از کالیبراسیون، یک گواهی کالیبراسیون که شامل اطلاعات گیج، تاریخ کالیبراسیون، نتایج قبل و بعد از تنظیم، و تاریخ کالیبراسیون بعدی باشد، صادر می شود.

5. تعویض قطعات مصرفی و آسیب دیده (Replacement of Consumables and Damaged Parts)

برخی از قطعات در گیج های فشار طول عمر محدودی دارند و باید به طور دوره ای تعویض شوند:

• اورینگ ها و واشر ها: این قطعات آب بندی به مرور زمان خشک، سخت و فرسوده می شوند و منجر به نشت می گردند.
• مایع میراکننده (Damping Fluid): در گیج های پر شده از مایع، این مایع می تواند در طول زمان کدر، آلوده یا اکسید شود. تعویض مایع میراکننده به حفظ عملکرد صحیح عقربه و کاهش ارتعاشات کمک می کند.
• شیشه محافظ: در صورت خراش یا شکستگی، شیشه محافظ باید تعویض شود تا از مکانیزم داخلی محافظت شود و دید صفحه نمایش واضح باقی بماند.
• بخش های داخلی فرسوده: در صورت تشخیص سایش در چرخ دنده ها یا سایر بخش های مکانیکی داخلی حین باز کردن گیج برای کالیبراسیون و تنظیم، باید این قطعات نیز تعویض شوند.

6. نگهداری سوابق (Record Keeping)

ثبت دقیق سوابق نگهداری و کالیبراسیون برای پیگیری عملکرد گیج ها و برنامه ریزی سرویس های آتی ضروری است. این سوابق باید شامل:

• تاریخ سرویس/کالیبراسیون
• شناسه گیج (سریال نامبر)
• نتایج قبل و بعد از کالیبراسیون
• هرگونه تعمیر یا تعویض قطعات
• نام تکنسین انجام دهنده
• تاریخ کالیبراسیون بعدی

نکات تکمیلی برای نگهداری بهینه گیج فشار ویکا

• انتخاب گیج مناسب: از همان ابتدا، اطمینان حاصل کنید که گیج فشاری که انتخاب می کنید، برای محیط و کاربرد شما مناسب است (محدوده فشار، دمای عملیاتی، نوع سیال، مواد ساخت). انتخاب نادرست می تواند به عمر مفید گیج آسیب برساند.
• نصب صحیح: نصب صحیح گیج (به عنوان مثال، استفاده از لرزه گیر در صورت وجود ارتعاشات شدید) در افزایش طول عمر آن بسیار موثر است.
• محافظت در برابر فشار بیش از حد: استفاده از محدود کننده های فشار (Overpressure Protectors) یا دیافراگم سیل (Diaphragm Seals) می تواند از گیج در برابر افزایش ناگهانی و شدید فشار محافظت کند.
• محیط عملیاتی: گیج را در محیطی با دمای مناسب و به دور از رطوبت شدید، مواد شیمیایی خورنده و ارتعاشات بیش از حد نصب کنید.
• آموزش پرسنل: اطمینان حاصل کنید که پرسنل مسئول کار با گیج ها، آموزش های لازم در زمینه استفاده صحیح و بازرسی های اولیه را دیده اند.

تشخیص خطاهای رایج در گیج فشار

آگاهی از خطاهای رایج می تواند به تشخیص سریع مشکل و برنامه ریزی برای سرویس کمک کند:

• عقربه ای که به صفر باز نمی گردد: ممکن است ناشی از اصطکاک داخلی، خم شدن عقربه یا خرابی فنر بورن (Bourdon tube) باشد.
• عقربه ای که به صورت نامنظم حرکت می کند (Jumps): می تواند به دلیل گرفتگی در مکانیزم، سایش چرخ دنده ها، یا ارتعاشات بیش از حد باشد.
• نشت مایع پرکننده: نشان دهنده خرابی اورینگ یا ترک در بدنه است.
• قرائت های غیردقیق (Inaccurate Readings): شایع ترین علت، نیاز به کالیبراسیون است. می تواند ناشی از اضافه بار (overload) قبلی، ارتعاش، تغییرات دما یا فرسودگی مکانیزم باشد.
• شیشه محافظ کدر یا شکسته: نیاز به تعویض.

سوالات متداول (FAQ) در مورد نگهداری گیج فشار ویکا

در این بخش به برخی از سوالات رایج پاسخ می دهیم:

1. هر چند وقت یک بار باید گیج فشار را کالیبره کرد؟

   به طور کلی، اکثر تولید کنندگان و استانداردها کالیبراسیون سالانه را توصیه می کنند. با این حال، در کاربردهای حیاتی یا با شرایط سخت کاری، ممکن است نیاز به کالیبراسیون هر شش ماه یا حتی بیشتر باشد. عواملی مانند میزان استفاده، دقت مورد نیاز، و سابقه خرابی نیز در تعیین فرکانس موثر هستند.

2. آیا می توانم گیج فشار را خودم کالیبره کنم؟

   تنها در صورتی که دارای تجهیزات کالیبراسیون مناسب و استاندارد، و دانش فنی لازم باشید. در غیر این صورت، توصیه می شود این کار را به آزمایشگاه های کالیبراسیون معتبر یا تکنسین های مجاز ویکا بسپارید. کالیبراسیون نادرست می تواند به گیج آسیب رسانده و نتایج خطرناکی را در پی داشته باشد.

3. چرا برخی گیج های فشار با مایع پر می شوند؟

   مایع پر کننده (معمولا گلیسیرین یا سیلیکون) دارای چند مزیت است: کاهش لرزش عقربه در محیط های دارای ارتعاش، حفاظت از مکانیزم داخلی در برابر خوردگی و سایش، و کاهش اثر شوک های فشار.

4. اگر عقربه گیج فشار به صفر باز نگردد، چه باید کرد؟

   ابتدا بررسی کنید که آیا پیچ تنظیم صفر (در صورت وجود) به درستی تنظیم شده است یا خیر. اگر این مشکل ادامه داشت، ممکن است نشان دهنده اصطکاک داخلی یا خرابی مکانیکی باشد و گیج نیاز به سرویس تخصصی یا تعویض دارد.

سخن پایانی

گیج های فشار ویکا ابزارهایی دقیق و قابل اعتماد هستند که برای عملکرد پایدار خود به نگهداری منظم و توجه کافی نیاز دارند. با اجرای یک برنامه جامع نگهداری و سرویس دوره ای، از جمله بازرسی بصری، تمیز کردن، بررسی عملکرد، کالیبراسیون منظم و تعویض به موقع قطعات، می توان اطمینان حاصل کرد که گیج های فشار شما سال ها به بهترین شکل عمل کرده، دقت اندازه گیری حفظ شده، و از هزینه های ناخواسته و خطرات احتمالی جلوگیری می شود. سرمایه گذاری در نگهداری صحیح، سرمایه گذاری در ایمنی، کارایی و طول عمر تجهیزات شماست.

با توجه به پیچیدگی و تنوع کاربردهای گیج های فشار، چه چالش های جدیدی در حفظ دقت و طول عمر آنها در محیط های صنعتی خاص پیش بینی می کنید؟